برگزیده ای از نوشته ها ‌‌و سخنان شاهنشاه آریامهر

ایران و ایرانیان

• بعقیده من آنها که خود را ناسیونالیست منفی میخوانند دروغ میگویند .

ناسیونالیسم عبارت از حفظ منافع ملی است، و منافع ملی وقتی حفظ میشود که کشور آباد و معمور باشد اگر کشور ویران و مردم گرسنه باشند چه منفعتی میماند که آنها آنرا حفظ کنند ؟

از سخنان شاهنشاه در شرفیابی نمایندگان مجلسین سنا و شورای ملی - ۱۰ اردیبهشت ۱۳۳۷

• سیاست ما یک سیاست ملی است که تابع جریانات روز نیست و ما هر چه را که وجدان و منافع ملی ما حکم میکند انجام خواهیم داد. در اتخاذ این سیاست ما نه تحت تاثیر هیچگونه عاملی قرار گرفته ایم و نه بعنوان یک ملت و مملکت مستقل میتوانیم تحت تأثیر چنین عواملی قرار بگیریم.

از مصاحبه مطبوعاتی شاهنشاه با روزنامه نگاران ایران - ۳ اسفند ۱۳۳۷

• تصمیم ما این است که در میان افراد ایرانی افراد منحرف را نپذیریم .

  ما حق نداریم نسبت بکسانیکه بوطن مهر نمی ورزند اغماض کنیم . من نسبت بهر فردی که بخودم صدمه بزند میتوانم اغماض کنم ، و اینکار را کرده ام، ولی در مورد اجتماع نه من میتوانم صرفنظر کنم و نه شما .

  گذشت خصلت خوبی است ، ولی اگر بر اثر چنین گذشتی فرصت بدست دشمنان ما برسد مهلت نخواهند داد. ما نمیتوانیم نسبت به مسئولیت خود در برابر ایران و تاریخ مملکت خویش اجازه چنین گزندی را بدیگران بدهیم .

از سخنان شاهنشاه در شرفیابی دانشجویان ایرانی مقیم پاریس خرداد ۱۳۳۸

شاهنشاهی ایران

• عظمت و شکوه مقام سلطنت مرتبط و وابسته بقدرت و عظمت ملت است. هر قدر ملت توانا و مقتدر باشد بهمان اندازه نیز مقام سلطنت که نماینده قدرت ملت است قوی و معظم خواهد بود.

از پیام نوروزی شاهنشاه - اول فروردین ۱۳۲۳

• شاه در ایران ، اگر پادشاهی مورد اعتماد ملت خویش باشد، میتواند با اتکاء به حیثیت و نفوذ عظیم معنوی خود دست بکارهائی چنان وسیع و اساسی بزند که مشابه آن را در هیچ کشور دیگری جز با توسل به شیوه های انقلابی و سلب آزادیهای مدنی و فردی و یا بطور خیلی تدریجی و طولانی نمیتوان انجام داد.

از کتاب انقلاب سفید

شاهنشاه و سلطنت

• امروز که ریاست کشور و ملت ایران را عهده دار شده ام، معتقدم که آبرومندی دولت و سلطنت در این است که ملت آسوده باشد و بخوشی زندگانی کند ، و در سهم خود آن اندازه که بمن مربوط است در ادای وظایفی که برای این مقصود باید بجا آورد بقدر مقدور میکوشم ؛ اما باید یقین دانست که حصول این مقصود بسته باین است که همه افراد ملت بوظایف خود عمل کنند.

و رأس آن وظایف این است که نسبت بیکدیگر عدالت و انصاف را منظور دارند و مصلحت عامه را بر منافع خصوصی مقدم شمارند.

اگر نظر حقیقت بین باشد روشن است که بندگان خدا همه در خوشی و ناخوشی یکدیگر شریکند و ممکن نیست یکنفر شاد باشد در حالیکه دیگران همه غمنا کند.

و اگر عموم سعادتمند باشند البته افراد هم خوش خواهند بود.

از پیام نوروزی شاهنشاه - اول فروردین ۱۳۲۱

• من هر قدر خود خواه باشم خوب تشخیص میدهم که قدرت سلطنت متکی بر قدرت ملی است و پایه های تخت و اورنگ پادشاهی بر قلوب مردم استوار است.

من خواهان آنم که ملت من از سعادت و نیک بختی و رفاه و آسایش و امنیت و عدالت و تندرستی بهره مند باشد ، و برای اجرای تمام این مقاصد حد اکثر مساعی خود را بکار خواهم برد

حکومت و سلطنت بر یک مشت مردم فقیر وضعیف و رنجور و محروم از عدالت مورد رضایت خاطر من نبوده است و نخواهد بود .

از بیانات شاهنشاه در پاسخ رئيس مجلس شورایملی و سایر مستقبلین ( در ٢٤ کیلومتری قزوین ) - ۱۹ خرداد ١٣٢٦

• برای من عید واقعی هنگامی است که وقتی که بعنوان پادشاه این ملت و مسئول سر نوشت آن بکشور خود می نگرم،

در سر تا سر آن سدها ، کارخانه ها ، راهها ، راه آهن ها ، بنادر آموزشگاهها ، بیمارستانها و درمانگاهها و پرورشگاهها ، سازمانهای بیمه های خیریه و اجتماعی ، مراکز ورزشی ، کشتزارها و مزارع آباد ، و بسیار چیزهای دیگر از این قبیل را که همه از زندگی و پیشرفت و تکامل حکایت میکنند در حال فعالیت ببینم ، و مردم این کشور را همه جا سرگرم کار مثبت و خلاقه ای بیابم که هدف آن ساختمان بنای عظیم ایرانی آباد و سعادتمند و مترقی است که با تأییدات الهی میباید از هر حیث بصورت کشوری نمونه در آید.

از پیام نوروزی شاهنشاه - اول فروردین ۱۳۴۰

• در زندگی هدف من از اول روشن بوده است : زندگانی من تا آخرین روزی که حیات دارم صرف و وقف این مملکت و مردم خواهد شد. کسی که از جان و مال خود صرفنظر کند طبعاً انتظار دارد از اقدامات خویش نتیجه بگیرد. هدف و آمال من و نتیجه ای که میخواهم بگیرم رسانیدن این مردم و مملکت به بالاترین پایه ای است که برای ملت ما امکان دارد.

من همیشه معتقد بوده ام که انسان تا جائیکه بتواند باید منشاء اثر واقع شود. بعضی ها در قبال جامعه مسئولیت بیشتری دارند، و آن اشخاص به همان نسبت باید بیشتر تلاش و کوشش کنند و حتی در موقع خود فدا کاری نمایند.

از سخنان شاهنشاه در سلام چهارم آبان - : آبان ۱۳۴۰

• داشتن قدرت برای آدمی محک آزمایش است.

بعضی از آنها که قدرت بدست میآورند بمسئولیت اخلاقی که برای صاحب قدرت ایجاد میشود پی میبرند و بزرگتر و عالیقدر تر میشوند برخی دیگر بعکس در نتیجه همین کسب قدرت حقیر تر و کوچکتر میگردند.

از کتاب مأموریت برای وطنم

• وظیفه من این است که این میراث گرانبها و کهنسالی را که استقلال و حاکمیت و شرافت ملی ایرانی نام دارد ، و تاریخ آنرا بصورت ودیعه مقدسی بدست من سپرده است ، کاملتر و غنی تر از آنچه تحویل گرفته ام بدست نسلهای آینده بسپارم .

از کتاب انقلاب سفید

دموکراسی

آشنائی ما با اصول آزادی و دموکراسی که لازمه پیشرفت اجتماعی واقعی است، تازه نیست. ما از بیست و پنج قرن پیش با این اصول آشنائی داشته ایم ،

 زیرا شاهنشاهی ما که در عصر خود بزرگترین امپراتوری جهان بود ، بر همین اساس آزاد منشی و احترام بمعتقدات وحقوق افراد و ملل بنیاد نهاده شد. برای ما بشر دوستی و همکاری با دیگران در راه ترقی اجتماعی یک سنت ملی چند هزار ساله است،

و اکنون نیز مایه افتخار ماست که به پیروی از سنن دیرینه ملی و بر اساس علاقه بحقوق خود و احترام به حقوق دیگران، در راهی مثبت یعنی راه ترقی مادی و معنوی با حفظ آزادیهای دموکراتیک پیش میرویم.

از نطق شاهنشاه در ضیافت نخست وزیر سوئد ، در استکهلم

۲۰ اردیبهشت ۱۳۳۹

عدالت اجتماعی

از اموری که باید حتماً بأن متوجه باشیم اینستکه برای فرد فرد افراد این ملت حداقل پوشاك وخوراك ومنزل را تأمین نموده و بهداشت و فرهنگ را برای همه تعمیم داده و در دسترس کلیه افراد بطور تساوی بگذاریم. این پنج چیز از اصول حتمیه و اولیه زندگانی یک ملت بوده خواهد بود .

از سخنان شاهنشاه در شرفیایی نمایندگان مجلس شورای ملی بمناسبت جشن مشروطیت - ١٤ مرداد ١٣٢٤

ارتش

افسر باید دارای خصائل سه گانه باشد و فرمانده، پدر ، مربی .

فرمانده، یعنی کسیکه واحد مربوط خود را در دست داشته و قلوب زیر دستانرا جلب کند و طوری آنها را عادت بدهد که یک نگاه تند آنها را متأثر و بخطای خود متوجه کند.

پدر ، یعنی کسیکه با نصایح خوب زیردستان را براه راست راهنمائی کند و درستی و شرافتمندی و خدمت بمردم را به آنها تلقین نماید.

مربی ، یعنی کسیکه تعلیمات نظامی و اخلاقی را تا سر حد کمال بآنها بیاموزد. مخصوصاً موقعیکه جوانان این کشور بنام سرباز زیر دست شما میآیند باید از کلیه این خصائص برخوردار بشوند تا پایه ارتش آینده ما روی این اساس استوار باشد.

از سخنان شاهنشاه خطاب با فسران ارتش شاهنشاهی - ۰ آبان ۱۳۲۰

دادگستری

انتظار ما از دستگاه دادگستری اینست که بدون نظر و غرض وظیفه خود را انجام دهد و به تشبثات اشخاصی که گرفتار دستگاه عدالت شده اند وقعی نگذارد.

اگر دادگستری ما بوظایف خود عمل کند همه کارهای مملکت بخوبی اصلاح خواهد شد ، و حتی میتواند طرز تفکر و طرز رفتار مردم را عوض نماید . ما بهمان اندازه که نسبت به مجازات گناهکاران تأکید میکنیم این عقیده را هم داریم که تا گناه کسی ثابت نشده باشد او را مقصر نشماریم. متأسفانه در کشور ما قضیه بر عکس است .

شاید علت این است که خیلی از گناهکاران از مجازات فرار کرده اند. باید دستگاه قضائی سعی کند که کارها را کاملتر و منزه تر انجام دهد و گناهکاران را در هر مقامی که باشند بکیفر برساند. البته دستگاه قضائی هیچ مملکتی بی نقص نیست ، ولی ما باید این طرز فکر را رواج دهیم و این اصل را قبول نمائیم که هیچکس گناهکار نیست مگر وقتیکه گناه او در مراجع صلاحیت دار ثابت شده باشد ، و عکس قضیه را از قاموس قضائی حذف نمائیم.

از سخنان شاهنشاه در جلسه هیئت دولت - ۱۰ شهریور ۱۳۳۸

آموزش و پرورش

اساس هر تربیت و تعلیم صحیح آنست که جوانان را برای خدمتگزاری بکشور مجهز سازد و بآنان درس میهن پرستی و وظیفه شناسی بیاموزد ملکات فاضله را در آنها بپروراند و نسل جوان را طوری تربیت کند که در راه سربلندی و مجد و عظمت ایران عزیز از هیچگونه فداکاری کوتاهی نکنند و هر خدمتی را که تعهد مینمایند با ایمان پاک و عشق بآب و خاک میهن عزیز با کمال صمیمیت انجام دهند.

از پیام شاهنشاه بمناسبت پایان اولین دوره دانشکده ادبیات شیراز - ۲۶ مهر ۱۳۲۷